De Gouden Helm

'De Gouden Helm' is één van de 22 boeiende verhalen uit het prachtig geillustreerde boek 'Een spannende speurtocht tussen Maas en Peel'.

Piet van Nunen schreef het verhalenboek voor leerlingen van basisscholen.

De Romeinen waren al enkele honderden jaren in ons land. De mensen waren er aan gewend geraakt dat hun troepen van de ene naar de andere legerplaats marcheerden. Het Romeinse leger hield  alles goed onder controle. Langs de grenzen van hun grote rijk en langs de grote grensrivieren waren posten die door soldaten bewaakt werden.

Er waren goede wegen aangelegd van het zuiden naar het noorden en van het oosten naar het westen. Hierdoor konden de Romeinse troepen zich heel snel verplaatsen. Ook konden ze snel rivieren oversteken, want overal waar het nodig was, waren bruggen gebouwd. Rondom die over­steekplaatsen kwamen mensen te wonen en zo ontstonden steden, zoals Keulen, Nijmegen en Maastricht, maar ook kleinere plaatsen, zoals Blerick en Cuijk.

Ten oosten van de Peel liep een weg naar het noorden en er liep ook nog een kleinere weg dwars door het moerasgebied van oost naar west. Al deze wegen waren veilig omdat ze steeds bewaakt werden door Romeinse soldaten.

Er waren mensen die voor de Romeinen gingen werken, of soldaat werden in het Romeinse leger. Soms was dat veiliger dan blijven wonen op je eigen kleine boerderijtje. ‘s Nachts kon je overvallen worden door rovers of wilde dieren. 

Toen gebeurde er in het jaar 320 na Chr. iets heel vreemds. In de Peel vlak bij het dorp Helenaveen verdronk een Romeinse centurio. Een centurio wil zeggen dat hij het commando had over honderd soldaten. Wij zouden hem nu een officier of honderdman noemen. Deze centurio moet een hele bijzondere honderdman zijn geweest. Hij droeg een ijzeren helm, met daar over heen een vergulde zilveren helm.

Wat we niet weten is wat deze officier in de Peel te zoeken had en waar hij naar toe wilde. Kwam hij van Rome, omdat hij 39 munten bij zich had die het jaar daarvoor in Rome waren geslagen? Maar waarom nam hij dan niet de veilige weg langs de Maas?

Het enige wat we zeker weten is, dat hij in het moeras van de Peel verdronken is en dat hij op dat moment een glanzend vergulde zilveren helm droeg. Verder werden vlak bij de helm gevonden: een paar belletjes van een paardentoom, stukjes leer van schoenen, een gesp van een mantel en een beurs met 39 gouden munten. Bovendien lagen er veel stenen op deze plek

Op de rand van zijn glanzende helm stond het woord     “STABLESIA VI”. Dat wil zeggen dat hij officier was bij het zesde ruitercorps dat toen in het legerkamp in Nijmegen lag. Maar hoe kwam hij nou toch in de Peel terecht? 

Waarom werd hij niet beter door zijn eigen mensen beschermd of door soldaten die de weg moesten bewaken? Werd hij door plaatselijke stammen overvallen en het moeras ingedreven? Waarom werd zijn vergulde zilveren helm niet gestolen? Waarom werd alleen de honderdman teruggevonden?

Eigenlijk hadden archeologen deze vondst verder moeten onderzoeken. Door meer opgravingen te laten plaatsvinden in Helenaveen, zouden we zeker veel meer te weten zijn gekomen over deze geheimzinnige Romein.

Sommige onderzoekers zeggen dat de “Gouden Helm” ook wel een offer kan zijn geweest voor de “moerasgoden”.

Gebbel Smolenaars, de man die op 17 juni 1910 de helm bij toeval uit het veen te voorschijn haalde, was geen archeoloog maar een turfgraver.

Ongeveer op de plaats waar de Romeinse officier verdronk, is in 1999 langs de weg van Helenaveen naar Liessel een klein grafmonumentje opgericht ter nagedachtenis aan de gebeurtenis uit het jaar 320.

De prachtige vergulde zilveren helm is nu als een van de grote Nederlandse pronkstukken te bewonderen in het Museum van Oudheden in Leiden.  

Vragen bij “De Gouden Helm”  

• De Romeinen kunnen uitstekend wegen en bruggen bouwen. Noem plaatsen langs Rijn en Maas waar de bruggen zijn gebouwd.
  
  

• In 1910 doet Gebbel Smolenaars in Helenaveen een ontdekking terwijl hij bezig is met turfsteken. Wat vindt hij?
  
  

• Wat is er in 320 n. Chr. in Helenaveen gebeurd?
  
  

• In welke legerplaats hoort de Romeinse officier thuis? Hoe weten we dit?
  
  

• Waar is de “Gouden Helm” nu te bewonderen?
  
  

• Wat heeft men in 1999 in Helenaveen ter nagedachtenis aan de Romeinse honderdman (centurio) opgericht?